Şu ana kadar iki önemli denklem elde ettik. Bunlar manyetik dolanım (DB) ve elektriksel dolanımı (DE) veren formüller. Bunları aşağıdaki gibi yazabiliriz.
Manyetik dolanımın formülünden anlaşılacağı gibi, telden i büyüklüğünde bir akım geçtiğinde, bu akımı μ0 ile çarpmamız yeterli oluyor. μ0 sayısı boşluğun manyetik geçirgenliğidir. μ0 aynı zamanda 4π.K sayısına eşittir. (K sayısı manyetik alan konularından hatırlayacağınız 10-7 sayısıdır.)
Eğer ortamda bir i akımı yoksa, sanki akım varmış gibi bir etki yaratılıp, manyetik dolanım hesaplanabilir mi? Bu sorunun yanıtı için elektrik konularından hatırlayacağınız kondansatörleri inceleyelim. Kondansatör iki paralel levhadan oluşur ve akım geçtiğinde yüklenmeye başlar.
|
Şekildeki kondansatör başlangıçta nötrken, üretece bağlandığında, üreteçten akım geçer ve kondansatörün levhaları yüklenmeye başlar. Levhalar yüklendikçe kondansatörün levhaları arasındaki elektrik alan artar. Kondansatörle ilgili bildiğimiz denklemleri kullanarak elektrik alanın şiddetini veren formülü bulabiliriz.
Kondansatörün sığasını veren iki formül vardır.
|
| |
Kondansatörün levhaları arasında hava olduğundan buradan elektrik akımı geçmez. Yani levhalar arasından hiçbir zaman yük akışı olmaz. Fakat kondansatörün levhaları artı eksi yüklenirken tellerden akım geçer. Kondansatör tamamen dolduğunda ise tellerden geçen akım biter. Fakat hiçbir durumda levhalar arsındaki boşluktan akım geçmez.
Tellerden akım geçmekteyken (dolma aşamasında) levhalar arasında oluşan elektrik alan artar. Dolayısıyla kondansatörün elektriksel akısı artar. Tellerden akım geçmiyorken (kondansatör dolduktan sonra) elektrik alan sabit kalır yani zamanla değişmez.
"O halde elektriksel alan değişimi akım geçiyormuş etkisi yaratır. "
Bir ortamda elektriksel alan değişiyorsa, sanki orada elektrik akımı varmış gibi olur.
Bu kuralı manyetik dolanımda kullanalım. Bir telden akım geçtiğinde etrafında manyetik alan oluşuyordu. Akım yerine elektriksel alan değişimini koyabildiğimize göre, şunu söyleyebiliriz:
"Elektriksel alan değişimi etrafında manyetik alan yaratır."
Maxwel'in kurallarını şöyle özetleyebiliriz:
Değişen manyetik alanlar etrafında elektrik alanları, değişen elektrik alanlarda etrafında manyetik alanları oluşturur. O halde bir ortamda değişen elektrik alan oluşturursak bu etrafında değişen manyetik alan oluşturacak, bu değişen manyetik alan da etrafında elektriksel alan oluturacak, bu tekrar manyetik alan ......................................
Bu şekilde elektrik ve manyetik alan değişimleri birbirini sürekli takip edecek. İşte elektro manyetik dalga böyle birbirini destekleyen elektrik ve manyetik alan değişimleridir.
| |
| Elektrik alan vektörlerinin değişimi ile manyetik alan vektörlerinin değişimi sinüzodial eğri biçimindedir. Yukarıdaki şeklin üzerine tıklayınız. | Yukarıdaki şekilde iki kondansatörün uçlarındaki elektrik alan değiştirilerek etrafa elektromanyetik dalga yayması görülüyor. |
Konu: Eşdeğer Akım (Elektromanyetik Dalagalar) 
Çarş. Ocak 21 2009, 13:35
